Pse Rusia po përpiqet të pushtojë Donbasin në Ukrainën lindore?

Rusia e ka zhvendosur fokusin e luftës në Ukrainën lindore pasi ka tërhequr forcat e saj nga afërsia e kryeqytetit Kiev. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky thotë se beteja për zonën e njohur si Donbas ka filluar dhe se shumica e ushtrisë ruse po merr pjesë në të.

Çfarë duhet të jetë në gjendje të shpallë sukses Vladimir Putin në “çlirimin” e tij të zemrës së vjetër industriale të Ukrainës, dhe a është e mundur kjo?

Forcat ukrainase më të trajnuara tashmë janë vendosur në lindje gjatë një lufte 8-vjeçare me separatistët e mbështetur nga Rusia. Këto njësi besohet se kanë pësuar humbje të mëdha, por janë ende një sfidë e rëndësishme për ushtrinë pushtuese ruse, shkruan BBC.

Forcat ruse kanë shkaktuar tashmë një katastrofë humanitare në lindje, por ato ende nuk e kontrollojnë plotësisht qytetin port të Mariupolit. Presidenti ukrainas tha se do të “luftonte për çdo metër të vendit të tij” dhe një ofensivë e re ruse mund të hapte një konflikt të zgjatur.

Çfarë është Donbasi ukrainas?

Kur presidenti rus Putin flet për Donbasin, ai nënkupton zonën e vjetër të Ukrainës për prodhimin e qymyrit dhe çelikut. Ajo që ai në të vërtetë do të thotë, është të dy rajonet e mëdha lindore, Lugansk dhe Donetsk, të cilat shtrihen nga Mariupol në jug deri në kufirin verior.

“Çështja kryesore është se Kremlini e ka identifikuar Donbasin si një pjesë rusisht-folëse të Ukrainës, që është më shumë Rusi sesa Ukraina”, thotë Sam Cranny-Evans i Institutit Mbretëror.

Këto zona janë me të vërtetë kryesisht rusisht-folëse, por ato nuk janë më pro-ruse.

“Mariupol ishte një nga qytetet më pro-ruse në Ukrainë dhe kjo është arsyeja pse një shkatërrim i tillë është i pakuptueshëm,” tha eksperti i mbrojtjes Konrad Muzyka, kreu i Rochan Consulting.

Një muaj pas fillimit të luftës, Rusia pretendoi se kishte marrë nën kontroll 93 për qind të rajonit të Luhanskut dhe 54 për qind të Donetskut. Presidenti rus është ende larg pushtimit të gjithë zonës, por edhe nëse arrin të shpallë fitoren, ky është një territor shumë i madh për t’u kontrolluar.

Pse Putini dëshiron të kontrollojë Donbasin?

Putin ka bërë vazhdimisht akuza të pabaza se Ukraina kreu gjenocid në lindje. Kur filloi lufta, gati dy të tretat e rajoneve lindore ishin në duart e Ukrainës. Pjesa tjetër udhëhiqej nga satelitët rusë. Në atë zonë janë deklaruar edhe vendet që janë mbështetur nga Moska që nga fillimi i konfliktit tetë vjet më parë. Pak para luftës, presidenti Putin i njohu dy rajonet lindore si të pavarura nga Ukraina.

Nëse Rusia pushton të dy rajonet kryesore, kjo do t’i jepte Vladimir Putin disa arritje të prekshme në luftë. Hapi tjetër do të ishte aneksimi i Donbasit, ashtu siç bëri me Krimenë pas një referendumi jo bindës të vitit 2014.

Dhe nëse arrin të shpallë fitoren para 9 majit, një festë e madhe mund të bëhet në Ditën e Fitores, kur ushtria ruse ende shënon humbjen e Gjermanisë naziste në 1945. Udhëheqësi kukull rus në Lugansk ka folur tashmë për mbajtjen e një referendumi në “të ardhmen e afërt”, megjithëse ideja e një votimi qoftë edhe të manipuluar në zonën e luftës duket absurde.

Cila është strategjia e Putinit?

Ushtria ukrainase beson se Putini dëshiron kontroll të plotë jo vetëm mbi Donbasin, por edhe mbi rajonin jugor të Khersonit, i cili shtrihet në veri dhe perëndim të Krimesë. Kjo do t’i jepte atij një lidhje tokësore përgjatë bregut jugor me kufirin rus dhe kontrollin e furnizimit me ujë të Krimesë.

Pjesa më e madhe e Donetskut dhe zonat kryesore të Luhanskut janë ende në duart e Ukrainës, kështu që forcat ruse po përpiqen të rrethojnë ushtrinë ukrainase në lindje, duke përparuar nga veriu, lindja dhe jugu. “Ky është një territor i madh për t’u kontrolluar dhe nuk mendoj se duhet të nënvlerësojmë kompleksitetin gjeografik të situatës,” i tha BBC-së Tracey German, një profesore në King’s College në Londër.

Rusia deri më tani nuk ka arritur të pushtojë një qytet tjetër ukrainas, Kharkivin, në jug të kufirit rus, por ka marrë kontrollin e Izjumit, një qytet strategjik poshtë autostradës kryesore në lindje, i kontrolluar nga separatistët.

“Rusët rreth Izjumit po ndjekin rrugët kryesore dhe kjo ka kuptim, duke pasur parasysh se shumica e pajisjeve të tyre po lëvizin me rrugë dhe hekurudha”, thotë German. Qytetet që janë tani në rrezen ruse kanë jetuar tashmë vite të tëra lufte që kur separatistët e mbështetur nga Rusia pushtuan fillimisht pjesë të mëdha të Donbasit.

Objektivi tjetër i madh në rrugën M03 është Slavyansku, një qytet i pushtuar nga forcat separatiste në vitin 2014, por që arriti të rimerret nga ukrainasit. Pushtimi i Kramatorskut, i vendosur më në jug, është gjithashtu një qëllim i rëndësishëm.

Instituti Amerikan për Studime të Luftës (ISW) thotë se fushata e Rusisë për të pushtuar të dy rajonet ka të ngjarë të dështojë nëse Ukraina arrin të mbajë Slovyanskun.

Forcat ruse sulmuan qytetet e kontrolluara nga ukrainasit në Luhansk ndërsa përparonin nga veriu dhe lindja. Ata hynë në Kremin, në veriperëndim të Donetskut të Veriut dhe bombarduan qytete si Rubizhne, Popasna dhe Lisichansk.

Këto qytete janë të rëndësishme sepse kapja e tyre do t’i lejonte Rusisë të vazhdojë të depërtojë në perëndim dhe të lidhet me forcat ruse që sulmojnë juglindje të Izjumit, beson ISW. Kjo është arsyeja pse ushtria ukrainase po përqendron kundërsulmet e saj në atë zonë jashtë Izjumit.

Rusët duhet të kontrollojnë linjat e furnizimit me rrugë dhe të bllokojnë hyrjen e Ukrainës në rrugët hekurudhore nga perëndimi. Hekurudha është transporti më efikas për trupat dhe armët e rënda ukrainase dhe është rruga më e shpejtë për civilët që ikin. Kontrolli i pjesëve të rrjetit hekurudhor do t’u mundësonte gjithashtu forcave ruse të lëviznin trupat dhe materialin e tyre.

Kreu i administratës ushtarake rajonale, Serhiy Haidai, beson se qëllimi i Rusisë është të shkatërrojë gjithçka në rrugën e saj në mënyrë që të përmbushë qëllimin e Putinit për të arritur kufijtë rajonalë perëndimorë të Luganskut.

Linjat hekurudhore në Izjum në veri dhe në Mariupol dhe Melitopol në jug janë ndërprerë. E njëjta gjë është e vërtetë në Slovjansk dhe asnjë tren nuk është larguar nga qendra e afërt e Kramatorska që kur 57 njerëz u vranë në një sulm të fundit me raketë ndërsa prisnin të hipnin në tren.

A mund të durojnë forcat ukrainase?

Në fillim të luftës, 10 brigadat që përbënin Forcat e Përbashkëta Ukrainase (JFO) në lindje konsideroheshin si ushtarët më të pajisur dhe më të trajnuar që ka Ukraina.

“Për momentin, ne nuk e dimë vërtet se sa të forta janë njësitë ukrainase,” tha Sam Cranny-Evans, i cili beson se numri i tyre është rritur javët e fundit.

“Qëllimi kryesor i ukrainasve është që t’i shkaktojnë sa më shumë dëme palës ruse dhe ata po përdorin taktika asimetrike për të shmangur betejat e mëdha”, thotë Konrad Muzyka.

Zyrtarët amerikanë thonë se Rusia në lindje tani ka 76 grupe të forcës së batalionit taktik, duke numëruar edhe 11 njësi të tjera të mbërritura ditët e fundit dhe akoma më shumë trupa po përgatiten aktualisht në veri të kufirit. Këto njësi zakonisht numërojnë 700 deri në 900 persona.

Pavarësisht përforcimeve, ekziston një skepticizëm i përhapur se forcat ruse do të bëjnë ndonjë përparim shpejt. ISW beson se ata mund të shtypin pozicionet e Ukrainës, por ndoshta me një kosto të lartë, ndërsa ekspertët ushtarakë ukrainas besojnë se shumë batalione ruse janë në gjendje të keqe.

Forcat ruse kanë pësuar tashmë humbje të mëdha gjatë shtatë javëve të konfliktit dhe morali i tyre mendohet të jetë i ulët. Njësitë e tyre përbëhen nga njerëz të rekrutuar nga zonat e afërta separatiste, shumë nën presion, si dhe nga ushtria e rregullt ruse.

Kushtet e jetesës në Luganskun separatist

Jeta nën kontrollin e separatistëve të mbështetur nga Rusia është disi më e qetë, megjithëse autoritetet separatiste kanë akuzuar forcat ukrainase për granatimet e ndërtesave të banimit dhe vrasjen e civilëve. Zyrtarët në shtetin e Donetskut thonë se 72 civilë janë vrarë që nga mesi i shkurtit. Shumë më tepër u vranë në sulmet ruse në territorin e kontrolluar nga Ukraina.

Një grua në Luhansk i tha BBC-së se kishte parë shumë automjete të blinduara ruse në qytet dhe se tani kishte një atmosferë frike dhe kujdesi. Ushtarakët duhej të bashkoheshin me milicinë lokale ruse dhe kushdo që donte të shmangte rekrutimin duhej të fshihej.

“Ata po mobilizojnë burrat në rrugë, po i kapin. Nuk ka burra në dyqane, në qytet, në rrugë. Prandaj janë mbyllur të gjitha kompanitë e dominuara nga meshkujt. Tashmë jemi bërë Rusi, megjithëse joformalisht. Të gjithë kanë rusisht pasaportat,” shpjegoi gruaja në Lugansk për BBC.