Gazeta RD
Nga Lili SULA
Një artist pushohet nga puna për “arsye të mungesës së efikasitetit, efektivitetit, produktivitetit dhe cilësisë në punë” që ndryshe do të thotë për arsye të mosarsyes – një radhitje fjalësh boshe, sinonime të njëra-tjetrës, që nuk thonë asgjë, por përsëriten e rreken të rëndojnë pozitën që i kanë stisur aktorit S. Shkreli.
Shkëlqen injoranca kur marrëzia e pushtetit shkon në piedestal.
Çfarë mjerimi të përdorësh formulime kaq të dobëta për të mposhtur një kryezë opozitar të Shkodrës, Eliona Shkreli, bashkëshortja e aktorit.
Faik Konica i shquar për penën kritike, rreth 130 vite më parë shkruante te Albania se ‘’Ka njerëz që shiten tek një qeveri për të pështyrë gënjeshtra’’ -kështu edhe motivimi për ndërprerjen e marrëdhënieve të punës të aktorit, një përjashtim që nuk flet për punën e tij, por për panikun që ka pushtuar ata që nuk e duan lirinë e mendimit në institucionet publike, ankthin që kanë për atë që nuk është i bindur, tmerrin që kanë për atë që nuk hesht por ngre zërin.
Është e ditur prej kohësh tashmë se klima e presioneve e shantazheve ku mendimi i lirë paguhet me vendin e punës është kthyer në normë në institucionet tona – dhe kjo ndodh tani në skenën e teatrit, pikërisht aty ku interpretohen role që denoncojnë marrëzitë e shekujve, po ndodh në tempull arti, që qysh prej antikiteti, ka qenë strehë argëtimi sa dhe qytetarie dhe reflektimi.
Për fat të keq, në teatrin Migjeni, farsa e realitetit njerëzor apo spektakli i jetës dhe rolet teatrore bien ndesh e shëmbëllejnë në të njëjtën pasqyrë loje; teatri i pushimit nga puna të aktorit është vetëm një skenë e realitetit teatror të përditshëm – një teatër brenda teatrit – ndërkallur me realitetin turistik përzhitësh prej shkrumbimit flakë e blozë nga veriu në jug, me fadromat që i nxjerrin themelet pronave nga Thethi në Sarandë, me shkarkimet kryerilindase të drejtuesve të pushtetit lokal, me planet 40 kateshe për Pallatin e Kongreseve dhe ofertat “cilësore” që të huajt të studiojnë në universitete tona, për të zëvendësuar të rinjtë shqiptarë që na i dëbuan. Për më tepër, po përgatitet një ligj i ri që ndalon komentimin e vendimeve të gjykatave dhe kufizon gazetarët nga publikimi i sekreteve hetimore, duke sulmuar drejtpërdrejt lirinë e shprehjes dhe transparencën, krejt si neni 55 i Kodit penal të RPSSh. Këto masa janë shenja të qarta të një sundimi absolut autokrat e patokrat, që ka vënë në rrezik themelet e demokracisë.
Janë të famshme vargjet nga Gomari i Babatasit përmes të cilave Fishta kritikonte 100 vjet më parë autoritetin e verbër, vargje që rezonojnë sot me klimën e tensionit e të shantazhit ku mendimi i lirë shpërfillët e vritet, ku standardet bazike njerëzore e institucionale shkelen me këmbë në emër të interesave politike e personale – klimë trajtimi kjo më e rëndë se ajo e paraviteve ’90 të diktaturës.
Si është e mundur që në Teatrin Migjeni në Shqipëri, një institucion që duhet të jetë përfaqësim i kulturës, artit dhe ndërgjegjësimit shoqëror, po pushohen artistë pa arsye dhe pa u mbështetur në fakte e standarde institucionale? E gjithë kjo tregon mendësi primitive nga ana e institucioneve shtetërore dhe përçmimin (për të thënë më të paktën) e vlerës së vërtetë të artit dhe kulturës. Ashtu si në universitetet publike, ku duhet të mbizotërojë klima e dijes, argumentit dhe lirive akademike, mbizotëron një atmosferë shantazhesh, kurthesh dhe kërcënimesh, duke krijuar një ambient ku liria e mendimit, e diskutimit të hapur dhe e kërkimit shkencor është në rrezik serioz.
Këto institucione duhej të ishin tempuj të pacenueshëm të arsimit dhe të kulturës kombëtare; ato janë qendrat kryesore të edukimit dhe ndërgjegjësimit të brezave të rinj, por gjithnjë e më shumë po shndërrohen në mure të ftohtë e cinikë të presionit dhe kontrollit.
Çfarë po ndodh me Shqipërinë? Ku po shkojmë? A do të lejojmë që drita e institucioneve të kulturës, arsimit dhe drejtësisë të shuhet përfundimisht dhe të drejtohet kah e kundërta: humbja e plotë e vlerave bazë të një shoqërie të lirë dhe demokratike, apo do të jemi zëri që i rikthen atë në shërbim të së mirës së përbashkët?
