Reforma penale në Shqipëri, një mjet për të censuruar gazetarët!

Nga Alba KEPI

Parlamenti i ri shqiptar, që do të nisë punën në shtator, do të përballet menjëherë me një sfidë jetike për demokracinë: shqyrtimin e projekt-Kodit të ri Penal, i paraqitur pak ditë më parë nga drejtuesit e sistemit të drejtësisë. Disa nga dispozitat e këtij projektligji – në veçanti nenet 516 dhe 536 – kanë ngjallur shqetësime serioze për ndikimin e tyre të mundshëm në lirinë e shprehjes dhe të drejtën për të informuar.

Neni 516: kriminalizimi i gazetarisë investigative

Teksti parashikon dënime nga 2 deri në 6 vite burg për këdo që “shpërndan informacione konfidenciale”, një formulim që rrezikon të godasë në zemër gazetarinë: aftësinë për të zbuluar dhe denoncuar të vërteta të pakëndshme. Përcaktimi i paqartë i termit “informacione konfidenciale” mund të kthehet në një mjet për të mbyllur hetimet gazetareske që prekin interesa të ndjeshme të pushtetit.

Pika 3 e nenit e zgjeron edhe më tej fuqinë ndëshkuese, duke përfshirë përhapjen “me çdo mjet” – pra edhe në rrjete sociale, blogje apo portale online – dhe duke futur sanksione penale edhe për mediat si persona juridikë. Kështu, sulmi nuk synon më vetëm gazetarin individual, por të gjithë sistemin e informacionit të pavarur.

⸻

Neni 536: censura ndaj opinioneve

Edhe më i debatueshëm është neni 536, i cili parashikon deri në 3 vite burg për këdo që jep komente publike “të afta për të ndikuar vendimet e një gjykate”. Një normë e paqartë dhe e rrezikshme: kush e përcakton se çfarë do të thotë “të ndikosh”? Ky nen rrezikon të shndërrohet në censurë paraprake, duke goditur analizat, kritikat dhe madje edhe opinionet e ligjshme mbi proceset në zhvillim.

Një dispozitë e tillë mund të ndalojë denoncimin e presioneve mbi gjyqtarët, të provave të manipuluara apo të parregullsive procedurale. Në praktikë, fjalët rrezikojnë të kthehen në krim, dhe e drejta për kritikë në një kërcënim ligjor.

⸻

Një rrëshqitje drejt autoritarizmit?

Në një kontekst evropian ku liria e shtypit është tashmë nën presion – mjafton të përmendim rastet e Hungarisë apo Polonisë – futja e normave kaq represive rrezikon ta vendosë Shqipërinë në një rrugë të rrezikshme. Organizata si Reporterët pa Kufij (RSF) i shohin ligje të këtij lloji si tregues të regresit demokratik.

⸻

Përgjigjja që nevojitet

Të mbrosh lirinë e shtypit do të thotë të mbrosh vetë demokracinë. Një gazetar që heton korrupsionin apo abuzimet vepron në interesin publik, jo kundër shtetit. Kriminalizimi i këtij misioni do të thotë mbrojtje e pandëshkueshmërisë dhe mohimi i të drejtës së qytetarëve për të ditur.

Parlamenti i ri ka detyrimin të rishikojë me frymë kritike këto nene, duke dëgjuar juristët, shoqatat profesionale dhe shoqërinë civile. Pa një informacion të lirë dhe pa opinione të pavarura, debati demokratik zbehet, varfërohet dhe rrezikon të shuhet.