Hapja e ambasadës gjermane/ Werner Daum: Ndodhi diçka e bukur, lindi liria! Ata që sollën ndryshimin ishin shqiptarët, veçanërisht të rinjtë!

Ish-ambasadori gjerman, Werner Daum, gjatë fjalës së tij në përurimin e shtatores së dëshmorit të demokracisë, Josif Budo në Kavajë, u shpreh se ky moment përfaqëson jo vetëm nderimin e një individi të guximshëm, por edhe lindjen e lirisë që shqiptarët, veçanërisht të rinjtë dhe intelektualët, sollën me vendosmëri dhe sakrificë.
Ai theksoi se ndryshimi i madh politik nuk erdhi nga jashtë, por nga forca e brendshme e popullit shqiptar, i cili me guxim dhe shpresë hodhi themelet e një Shqipërie të re dhe demokratike.
“Unë isha këtu për tre vjet, që nga viti 1987, kur hapa ambasadën, deri në korrik të vitit 1990, kur ambasada ime u shemb në kuptimin fizik. Por jo vetëm ndërtesa e ambasadës shkoi drejt rrënimit, por edhe marrëdhënia që unë përpiqesha të ndërtoja me popullin shqiptar, me shoqërinë, me intelektualët, gjithçka dukej sikur ishte humbur.
Por, përkundrazi, ajo që ndodhi ishte lindja e diçkaje të re dhe të bukur.
Ishte lindja e lirisë. Nuk do të thosha se ishte menjëherë demokracia në Shqipëri, por ishte padyshim lindja e lirisë. Unë pata një dorë të vogël në këtë, por nuk isha personi që solli ndryshimin.
Ata që sollën ndryshimin ishin shqiptarët, populli shqiptar, dhe veçanërisht të rinjtë.
Por unë mendoj se edhe një numër i madh intelektualësh ishin forca të rëndësishme që shtynë përpara ndryshimin, po aq sa edhe ata që morën pjesë drejtpërdrejt në revolucion.
Dua të përmend në veçanti mikun tim të vjetër të mirë, Ismail Kadarenë. Kadare nuk është vetëm vëllai ynë shpirtëror dhe një nga shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit XX, por ai kishte edhe shpirtin e lirisë.
Dhe edhe një njeri si Ismail Kadare, i njohur në mbarë botën, siç më tregoi vetë më pas, pas revolucionit, edhe ai përballej me hetime nga regjimi sa herë që takohej me mua.
Një regjim që dyshon edhe te intelektualët e vet më të mëdhenj është i destinuar të bjerë – dhe jam krenar që pata një dorë, sado të vogël, në këtë proces.
E dua Shqipërinë, e dua këtë vend, natyrën e tij të mrekullueshme, malet, detin, veçanërisht vendet historike, kishat bizantine, qytete si Berati, Korça, Shkodra, Vlora, dhe më duhet të them se i doja shumë shqiptarët.
Pas largimit tim nga Shqipëria, vendosa të sillja Shqipërinë më afër popullit gjerman. Isha diplomat, por gjithashtu edhe profesor universiteti dhe kurator në një muze të madh gjerman.
Organizova një ekspozitë të gjerë për historinë dhe artin shqiptar, e cila u hap në vitin 2001 në Mynih. Ajo pati mbi 32 mijë vizitorë dhe më pas u zhvendos në muzeun e Vjenës, ku pati sërish sukses të madh.
Njerëzit u tërhoqën veçanërisht nga pjesa kryesore e ekspozitës: ikonat madhështore të artit shqiptar, shumë prej tyre nga muzeu i Beratit dhe ai i Tiranës, si dhe skena të rindërtuara nga jeta tradicionale në fshat, kostume tradicionale, me ndihmën e kuratorëve të Muzeut Kombëtar të Shqipërisë.
Jam shumë krenar që arrita të sjell një pjesë të bukurisë së Shqipërisë, të cilën e dashurova aq shumë, pranë popullit gjerman. Dhe për këtë ekspozitë mora edhe një dekoratë nga Presidenti”, tha ish-ambasadori Daum.