Berisha: Tirana, ku dominonte  tradita, u rrafshua dhe u ndërtua një shëmtirë arkitekturore

Ju falënderoj ju, që jeni këtu dhe keni punuar me përkushtim të madh për këtë qytet. Ky fillimisht është qyteti i tiranasve dhe më pas i mbarë shqiptarëve, si kryeqendër e Shqipërisë, kombit. Tirana është një qytet realiteti, ëndërre, sepse çdo fëmijë që lind në këtë vend, rritet, ëndërrat më të bukura ai i vendos në Tiranë. Është ëndërr sepse, kombi në rrugën e zhvillimit të tij, projektet më kryesore, ëndërrat më të rëndësishme të ditës, lindin, formësohen në Tiranë. Është truri dhe zemra e kombit.

Tirana është qytet në historinë e vet. Në histori, dimensioni më i spikatur i këtij qyteti ka qenë ai njerëzor. Një përshkrim që i bën Johanes Hahn, 108 vite më parë e përshkruan, qytet me 2 mijë shtëpi, rrugë të drejta, i pastër, në të cilin nuk ka të varfër, thotë. Është e rrallë të gjesh një përshkrim të tillë, për një qytet. Në Tiranë nuk ka të varfër, gratë bëjnë pazarin. Pra, të gjitha këto janë dimensione të një qyteti njerëzor. Tirana i ruajti këto, do të evoluonte, do të shprehte edhe fuqinë dhe mendimin e kohës.
Tirana që unë kam gjetur në vitin 1958, sërish dimension kryesor kishte atë njerëzor. Në tërësinë e saj, qyteti ishte i organizuar, gjithçka në shërbim të njeriut. Pazari i vjetër i Tiranës ishte një univers i vërtetë shërbimesh të shumëllojta. Natyrisht dominonte me zell, tradita. U rrafshua dhe u ndërtua një shëmtirë arkitekturore, Pallati i Kulturës.

Tirana kishte të gjitha llojet e ndërtimeve të kohës. Ndërtime imperiale, të projektuara nga arkitektë të epokës së ngritjes së Italisë në rang perandorie. Vila luksoze nga më të bukurat. Banesat e saj tradicionale, rrugicat, rrugët. Thashë edhe njëherë, mbetej një qytet thellësisht njerëzor. Natyrisht të tillë e bënin njerëzit e vet, njerëz fisnikë që kishin ndërtuar qytetin dhe jetën e tij.

Epoka e socializmit fshiu disa nga pjesët më të gjalla. Shpesh kur kujtoj Pazarin e vjetër më kujtohet lagjia e haresë së Parisit, lagjia më e gëzuar, të cilën një urë e ndan nga Notre Dame, por është me rrugica të pashtruara, me qerpiçe dhe është pjesa me gjallërinë më të gjallë të Parisit.