Gazeta RD
“Frankfurter Allgemeine Zeitung”
Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen po udhëton aktualisht nëpër vendet e Ballkanit Perëndimor. Ndalesa e parë ishte Tirana, ku ajo u takua me kryeministrin Edi Rama. Ndalesat e mëtejshme përfshijnë Maqedoninë e Veriut, Bosnje – Hercegovinën, Serbinë, Kosovën dhe në fund Malin e Zi. Në një konferencë për shtyp me Ramën, von der Leyen nuk pranoi të japë një vit për anëtarësimin e Shqipërisë në BE.
Duke pasur parasysh kërkesat e shumta për reforma, është “e arsyeshme të mos kemi një datë të caktuar”. Nga ana tjetër, mikpritësi Rama nuk u tërhoq nga synimi për t’u anëtarësuar në BE deri në vitin 2030. Edhe pse vendi i tij ka ende “shumë male për të ngjitur drejt anëtarësimit”, Rama siguroi se unioni mund të arrihet “deri në fund të dekadës”.
Teksa von der Leyen dhe Rama flisnin në Tiranë, diplomatët e BE-së dhe Shqipërisë hapën kapitullin e parë të negociatave të anëtarësimit në një konferencë në Luksemburg. Vendi ka qenë zyrtarisht kandidat për anëtarësim në BE që nga viti 2014. Tirana kishte paraqitur kërkesën e saj për anëtarësim 5 vjet më parë.
Në Luksemburg u tha se gjatë negociatave, diplomatët do të diskutonin “themelet” e anëtarësimit: se si vendi mund të bëjë përparim në respektimin e të drejtave të njeriut, në konsolidimin e shtetit të së drejtës dhe institucioneve demokratike dhe, në veçanti, në luftën kundër korrupsionit.
Një ditë para mbërritjes së von der Leyen, me urdhër të Prokurorisë Shqiptare Kundër Korrupsionit (SPAK), ish-ministri, ish-kreu i qeverisë dhe ish-presidenti Ilir Meta u arrestua me akuzat për ryshfet, pastrim parash dhe fshehje pasurie. Ish-bashkëshortja e Metës, Monika Kryemadhi, u vendos në arrest shtëpie nga SPAK për akuza të ngjashme. Kryemadhi përfaqësoi bashkëshortin e saj si kryetare e Partisë së Lirisë së majtë-liberale gjatë mandatit të Metës si president nga 2017 deri në 2022. Meta dhe Kryemadhi hodhën poshtë akuzat dhe e shohin veten si viktima të persekutimit politik nga SPAK, të cilin Rama e shfrytëzon në luftën kundër kundërshtarëve.
Hetime me ngjyrime politike
Që prej fillimit të vitit, ish-kreu i qeverisë dhe kryetari i Partisë Demokratike Konservatore (PD) Sali Berisha ndodhet në arrest shtëpie me urdhër të SPAK-ut për akuza për korrupsion. Pas arrestimit të Metës, Berisha tha në një konferencë për shtyp nga shtëpia e tij se përndjekja e Ilir Metës ishte po aq e motivuar politikisht sa edhe veprimet e SPAK-ut ndaj tij. Berisha ishte presidenti i parë i Shqipërisë i zgjedhur lirisht pas përfundimit të komunizmit. Ai ka drejtuar efektivisht PD-në në mënyrë të vazhdueshme që nga viti 1990 dhe ka qenë gjithashtu lider i opozitës në parlament deri në heqjen e imunitetit të tij si deputet në dhjetor 2023. Ilir Meta e filloi karrierën e tij politike me Partinë Socialiste (PS), e cila drejtohet nga Edi Rama që nga viti 2005, organizata pasardhëse e ish-Partisë së Punës Komuniste. Meta themeloi partinë e tij, në vitin 2004 pas një mosmarrëveshjeje me PS.
Në vitet që pasuan, partia e Metës si forca e tretë më e fortë politike në Shqipëri, hyri në koalicion si me PD-në ashtu edhe me PS-në. Fakti që krerët e dy partive kryesore opozitare – armiku i trashëguar politik i Ramës, Berisha dhe ish-aleati i tij, Meta, i cili është kthyer në një armik kryesor – janë në paraburgim për akuzat e korrupsionit, u jep veprimeve të SPAK-ut një ngjyrim politik. Berisha dhe Meta kritikuan ashpër edhe ngritjen e qendrave italiane të pritjes dhe dëbimit për emigrantët në veri të Shqipërisë, për të cilën Rama ra dakord me kryeministren italiane Giorgia Meloni në nëntor.
Në Tiranë, Von der Leyen nuk pranoi të komentojë mosmarrëveshjet e brendshme politike në Shqipëri si dhe për kampet italiane. Përpara samitit të BE-së për migracionin, javën e kaluar, kryetarja e Komisionit i përshkroi kampet e pritjes dhe dëbimit jashtë BE-së, në një vend kandidat si Shqipëria, si një model të mundshëm. Evropianët duhet të “zhvillojnë shtigje të mundshme në lidhje me qendrat e kthimit jashtë BE-së” dhe falë marrëveshjes midis Romës dhe Tiranës, “mund të nxirren mësime nga kjo përvojë në praktikë,” shkroi von der Leyen në një letër drejtuar krerëve të shteteve dhe qeverive.
Për çështjen kyçe politike të trajtimit të migracionit të paligjshëm në BE, Meloni, Rama dhe von der Leyen përfaqësojnë pozicione të ngjashme, pavarësisht nga përkatësia e tyre në familje të ndryshme partiake. Në raportin e tij vjetor të progresit për vendet kandidate drejt anëtarësimit në BE, Komisioni tha në nëntor se korrupsioni në Shqipëri mbeti “një shkak për shqetësim serioz, pavarësisht disa përparimeve dhe përpjekjeve të vazhdueshme për ta luftuar atë”.
Zyrtarët e BE-së në Bruksel pranojnë privatisht se korrupsioni ekziston në të gjitha fushat dhe është i gjithëpranishëm në jetën publike si dhe është sfida më e madhe për afrimin e Shqipërisë me BE-në dhe integrimin e vendit. Në vlerësimin vjetor të Departamentit Amerikan të Shtetit për situatën në shtetin anëtar të NATO-s, në raportin për vitin 2023 thuhet se “korrupsioni ekziston në të gjitha degët dhe në të gjitha nivelet e qeverisjes”. Qeveria në Shqipëri drejtohet nga Edi Rama dhe PS-ja e tij që nga viti 2013, në shumicën e rasteve pa një partner koalicioni.
