256,000 m2 ndërtim, projektet që po betonizojnë qendrën historike të Tiranës

Lorin Kadiu

Gjashtë kulla shumë katëshe po ndërtohen në qendër të Tiranës, brenda territorit që dikur ishte zonë e mbrojtur historike. Vendimi Nr.582 i Këshillit të Ministrave (me kërkesë të Bashkisë Tiranë), i hapi rrugë tkurrjes së qendrës historike të qytetit.

Kjo ndërhyrje u kritikua nga Kontrolli i Lartë i Shtetit si e pabazuar në asnjë studim të mirëfilltë, veç interesave të biznesit të ndërtimit.

Cilat janë projektet që po betonizojnë qendrën e Tiranës?

Vijëzimi i qendrës historike të Tiranës

Tirana’s rock – një kullë prej 24 katesh në formën e bustit të heroit kombëtar Skënderbeu, po ngrihet mbi rrënojat e vilave 100-vjeçare të rrugës “Broduej”. Këshilli Kombëtar i Territorit e miratoi këtë projekt në vitin 2018, duke i dhënë investitorit “ANA Shpk” të drejtë të shfrytëzojë 95% të truallit për ndërtim, një rekord negativ sa i përket intensitetit të zhvillimit.

“New Hotel Tirana International” – Një kullë 33 katëshe që do të jetë vazhdimi i hotelit “Tirana Internacional”, i njohur si 15-katëshi i Tiranës. Këshilli Kombëtar i Territorit e miratoi këtë leje në vitin 2017. Përpara miratimit të lejes, Bashkia e Tiranës i shpronësoi pronarët e banesave 100-vjeçare në zonë me pretekstin e zhvendosjes së nënstacionit elektrik. Trualli i shpronësuar u dha më pas për ndërtim firmës “GECI Shpk”, e cila po ndërton një hotel me 500 dhoma.

Book Building – Është një kompleks godinash 4,5,11 dhe 21 katëshe që po ngrihet vetëm 8 metra larg Sahatit të Tiranës, ndërtesës simbol të kryeqytetit. KKT e miratoi këtë leje në vitin 2018, vetëm pak muaj më pas një zjarr përfshiu tokën ku do ngriheshin kullat, duke dëmtuar objektet që gjendeshin aty.

“Eyes of Tirana” – Kulla 24 katëshe e ngritur në lulishten krah Bankës së Shqipërisë mori “bekimin” e KKT në vitin 2017. Kompania “Ideal Konstruksion” ndërtoi 4,646 m2 sipërfaqe pa leje në këtë kullë. Qeveria shqiptare hartoi një VKM të veçantë që i lejoi ndërtuesve t’i shpëtonin ndjekjes penale, ndërsa shkelja e ligjit nuk e pengoi Bashkinë Tiranë që të lidhte një marrëveshje të re me kompaninë, duke i dhuruar asaj mbi 1000 metra tokë publike në qendër të Tiranës, në këmbim të 50% të sipërfaqes së ndërtimit.

“Forever Green” – Kulla nisi punimet në shkurt të vitit 2011. Për ta përfunduar projektin e kullës 25 katëshe u deshën 13 vite pas falimentimit të kompanisë që nisi punimet, ajo u përfundua nga kompania “AlbStar”.

“Tirana Mount” – Një kullë prej 185 metrash do të ngrihet në këtë hapësirë të gjelbër, duke shënuar rekordin e ri për ndërtesën më të lartë të Tiranës. Projekti i studios Daneze CEBRA, u zgjodh nga një juri e përbërë nga katër arkitektë, Kryeministri Edi Rama dhe Kryebashkiaku Veliaj në tetor 2022 dhe mori miratimin e Këshillit Kombëtar të Territorit në mars të këtij viti. Ditët që pasuan rrethimin e godinës u shoqëruan me protesta nga aktivistët e Lëvizjes Bashkë.
“Një shesh ndërtimi pa rregulla dhe kriter”

Qendra e Tiranë është aktualisht zona me intensitetin më të lartë të ndërtimeve të reja në Shqipëri, kullat e reja po i shtojnë qendrës një sipërfaqe ndërtimi prej më shumë se 256 mijë m2. Pavarësisht kësaj institucionet qendrore dhe lokale kanë “harruar” të miratojnë Planin e Detajuar Vendor për qendrën. Në faqen zyrtare të AKPT nuk ka asnjë Plan të Detajuar Vendor (PDV) për zonën TR/1 edhe pse zyrtarisht ky territor është subjekt i PDV-së.

Këshilli Kombëtar i Territorit, i udhëhequr nga Kryeministri Rama dhe Bashkia e Tiranës po vijojnë të miratojnë intensivisht leje të reja ndërtimi. Miliona m2 beton i janë shtuar Tiranës vitet e fundit, duke tkurrur hapësirat e gjelbra dhe kthyer qytetin në një parajsë të pastrimit të parave.

Një raport i vitit 2020 nga Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar vuri në dukje se 1.6 miliardë euro para të pista ishin pastruar përmes sektorit shqiptar të pasurive të paluajtshme në tre vitet e mëparshme, me 60% të financimit të projektit që vinte nga burime të paligjshme.

Një sutdim i Co-Plan në 2021 tregoi se humbja e sipërfaqeve natyrore brenda Unazës së Madhe të Tiranës shkonte në 526,000 m2. Ndër të tjera, institucionet janë kujdesur që ta zhdukin nga ligji përkufizimin “hapësirë e gjelbër”. Në Planin e Përgjithshëm Vendor TR 2030, termi sipërfaqe e gjelbër nuk ekziston, aty përcaktohet vetëm hapësira publike, brenda së cilës përfshihet edhe ajo e gjelbër.

Kritikave për pastrim parash, kryeministri Edi Rama iu përgjigj gjatë prezantimit të projektit të kullës Tirana Multifuncional Center “janë broçkulla, janë turpe të mëdha për ata që i bëjnë”./Citizens Channel