Gazeta RD
Nga Memaga Cagliç, Balkan EU
Shqipëria po përballet me një krizë të rëndë mbetjesh, me tym toksik që del nga fushat e plehrave në zjarr dhe akuza të përhapura për korrupsion. Inceneratorët modernë, të financuar me miliona euro, janë ose të papërfunduara ose nuk funksionojnë, duke nxjerrë në pah probleme thelbësore në qeverisje dhe rreziqe të mëdha për shëndetin publik.
Turpi djegës i Shqipërisë: Inceneratorë të papërfunduar dhe qiell i helmuar
Për ditë me radhë, Elbasani, një nga qytetet kryesore industriale, është mbuluar nga tymi i dendur toksik që vjen nga një landfill në flakë. Situata e njëjtë është regjistruar edhe në Vlorë, një destinacion kryesor turistik bregdetar. Këto zjarre janë shenja e një sistemi të shkatërruar menaxhimi të mbeturinave, ku plehrat grumbullohen dhe zjarret e paligjshme janë bërë të zakonshme.
Zyrtarët e qeverisë fajësojnë për këto zjarre valët e nxehtësisë dhe tejmbushjen. Por shumë shqiptarë, ekspertë mjedisorë dhe prokurorë i shohin ato si pasojë direkte të korrupsionit sistematik dhe menaxhimit të keq politik.
Infrastruktura fantazmë: Një histori e milionave të zhdukura
Në zemër të krizës së mbeturinave në Shqipëri qëndron zhdukja e fondeve të mëdha publike të dedikuara për inceneratorë modernë të mbeturinave. Një investim prej 140 milionë eurosh për një incenerator në Elbasan, i cili dikur u përshëndet nga kryeministri Edi Rama si një gurthemeli i modernizimit të gjelbër, kurrë nuk u shndërrua në një impiant funksional. Në mënyrë të ngjashme, një incenerator prej 150 milionë eurosh në Tiranë mbetet i papërfunduar, pavarësisht pagesave të mëdha.
Objektet e papërfunduara: Përkundër njoftimeve madhështore dhe financimeve të konsiderueshme, projektet kyçe të inceneratorëve në Elbasan dhe Tiranë ose nuk ekzistojnë fare ose janë vetëm skelete betoni.
Akuza për korrupsion: Hetimet tregojnë se kontratat kalonin përmes kompanive fantazmë, me tendera pa garë dhe fonde që shkonin në llogari offshore.
Imuniteti politik: Ndërsa disa zyrtarë të rangut të mesëm dhe një ish-ministër mjedisi janë arrestuar, kritikët thonë se mendjet kryesore pas korrupsionit mbeten të pacenuara.
Shëndeti publik dhe katastrofa mjedisore
Pasojat e këtij sistemi të dështuar të menaxhimit të mbeturinave janë të rënda. Banorët në zonat e prekura raportojnë rritje të rasteve me vështirësi në frymëmarrje, ndërsa fëmijët përjetojnë kollitje të vazhdueshme. Cilësia e ajrit në pjesë të Elbasanit dhe Vlorës është e papërballueshme, duke shkaktuar shqetësime të gjera për shëndetin publik.
Ajri toksik: Landfillet në flakë lëshojnë tymra toksikë, duke përfshirë plastikë që shkrihet, në atmosferë.
Ndikimet në shëndet: Rritje e problemeve të frymëmarrjes dhe sëmundjeve të tjera po raportohet në popullatë.
Masat dëshpëruese: Autoritetet lokale po mbulojnë mbeturinat në flakë me dhe në një përpjekje të dëshpëruar për të kontrolluar zjarret, një zgjidhje e përkohshme që shpesh është e pamjaftueshme.
Një komb në rënie: Përtej tymit
Kriza e mbeturinave është simbol i problemeve më të gjera të qeverisjes në Shqipëri. Kritikët tregojnë për një tendencë drejt sundimit de facto të një partie, e ushqyer nga kapja e elitave të institucioneve, pandëshkueshmëria për korrupsionin dhe një makineri propagandistike që shtyp çdo zë kundërshtues.
Peizazhi politik: Partia Socialiste fitoi me një rezultat të thellë në zgjedhjet e majit 2025, që opozita i quajti të manipuluara.
Kriza e emigracionit: Shqipëria përballet me migrim në rritje, sidomos të të rinjve, duke shkaktuar mungesa të mëdha në tregun e punës.
Mungesat në infrastrukturë: Përtej çështjes së mbeturinave, qytete si Vlora vuajnë nga mungesa kronike e ujit, që ndikon jo vetëm në banorë, por edhe në sektorin jetik të turizmit.
Mjedisorët dhe shoqëria civile kërkojnë auditim të plotë të kontratave të mbeturinave, ndjekje penale për të gjithë zyrtarët e lartë të përfshirë dhe vendosjen e një strategjie transparente të menaxhimit të mbeturinave sipas standardeve evropiane. Ndërsa re të zeza vazhdojnë të ngrihen, shumë pyesin sa do të durojë Shqipëria këtë mbytje të drejtpërdrejtë politike dhe mjedisore.
