Pse Rama e kishte me kaq ngut të çonte Tiranën në zgjedhje më 9 nëntor?

Nga Fjoralba DIZDARI

Ngutja për të caktuar datën e zgjedhjeve, pa pritur vendimin e Gjykatës Kushtetuese, është pjesë e një modeli të konsoliduar ku vendimi politik paraprin drejtësinë.

Vendimi i Presidentit Bajram Begaj për të dekretuar 9 nëntorin si datën e zgjedhjeve në Bashkinë e Tiranës ka hapur një debat të fortë institucional dhe politik.

Në pamje të parë, duket si një procedurë e zakonshme ligjore, por në thelb, pas këtij vendimi qëndron një ngutje politike që ngre shumë pikëpyetje mbi raportin e mazhorancës me institucionet e pavarura.

Presidenti Begaj nuk është perceptuar si një figurë e pavarur, por si produkt dhe zgjatim institucional i mazhorancës.

Dekretimi i datës 9 nëntor, pa pritur vendimin e Gjykatës Kushtetuese për çështjen e mandatit të Erion Veliajt, tregon qartë koordinimin e institucioneve nën ndikimin e Edi Ramës.

Ky nuk është një veprim thjesht procedural, por një lëvizje e përllogaritur politikisht, me objektiva të qartë dhe të sinkronizuar.

Kjo nuk është hera e parë që Shqipëria përballet me një “urgjencë” politike që e paraprin ligjin.
Edhe në të kaluarën, afatet zgjedhore, dekretet presidenciale apo ndryshimet në administratë janë përdorur si instrumente për të krijuar avantazh politik, më shumë sesa si mekanizma të shtetit ligjor.

Kultura e vendimmarrjes përpara gjykimit është kthyer në një standard të pushtetit ekzekutiv, duke e bërë edhe rolin e Presidentit një formë formale të një vendimi që merret diku tjetër.
Në këtë kuptim, dekreti për zgjedhjet e 9 nëntorit është vazhdimësi e një modeli të konsoliduar, jo rastësi institucionale.

Vendimi për të mos pritur Gjykatën Kushtetuese bie ndesh me një prej parimeve themelore të shtetit të së drejtës, parimin e pritjes së efektit gjyqësor përpara se një akt të prodhojë pasoja të pakthyeshme.

Nëse zgjedhjet do të ishin zhvilluar më 9 nëntor, ndërkohë që më pas Gjykata do të shpallte të pavlefshëm dekretin, vendi do të përballej me një krizë të re institucionale, ku as rezultati dhe as legjitimiteti nuk do të kishin vlerë ligjore.

Kjo do të dëmtonte jo vetëm besueshmërinë e institucioneve, por edhe procesin demokratik në vetvete, duke e kthyer votën në një akt të kontestuar që në nisje.

Ky nuk është një vendim institucional, por një lëvizje e përllogaritur politikisht.
Qëllimi është i trefishtë:

1. Të parandalohet ndërhyrja e Gjykatës Kushtetuese, e cila mund të rrëzonte bazën ligjore të procesit dhe të ekspozonte mungesën e legjitimitetit të situatës në Bashkinë e Tiranës.
2. Të vendoset opozita përballë faktit të kryer, duke e futur në një zgjedhje të papërgatitur, pa kohë për organizim, strukturim apo fushatë të mirëfilltë.
3. Të konsolidohet kontrolli mbi Tiranën përpara dimrit, periudhë që pritet të shoqërohet me rritje çmimesh, taksash dhe pakënaqësie sociale, që mund të rëndojnë mbi qeverinë nëse zgjedhjet do të shtyheshin.

Një arsye e thellë e këtij vendimi lidhet edhe me momentin ekonomik dhe politik.

Shqipëria po hyn në një dimër të vështirë, me inflacion të qëndrueshëm, rritje të çmimeve të energjisë dhe taksave vendore, ndërsa të ardhurat reale të qytetarëve mbeten të ulëta.

Një votë në këtë kontekst do të ishte shumë më e kushtueshme politikisht për mazhorancën, që kërkon të ruajë kontrollin mbi Tiranën përpara se ky pakënaqësim të shndërrohet në humbje elektorale.

Kryeqyteti nuk është thjesht një territor administrativ, është simboli politik i pushtetit dhe qendra e çdo komunikimi publik.

Një rezultat i papritur në Tiranë do të kishte efekt domino në gjithë vendin, ndaj edhe zgjedhjet e shpejta janë një mënyrë për të parandaluar riskun e erozionit elektoral.

Prandaj, lëvizja për ta mbyllur këtë proces përpara dimrit ka më shumë lidhje me kalkulimet politike sesa me respektimin e afateve ligjore.

Në pamje të parë kemi një dekret formal presidencial, por në realitet kemi të bëjmë me një vendim të mbingarkuar politikisht, që ngre pyetje serioze mbi ndarjen reale të pushteteve në Shqipëri dhe mbi kufijtë e pavarësisë institucionale.

Në një republikë funksionale, Presidenti do të priste vendimin e Gjykatës Kushtetuese përpara se të caktonte datën e zgjedhjeve.

Në Shqipërinë e sotme, duket se vendimi politik paraprin gjykimin kushtetues, dhe kjo tregon më shumë për mënyrën si funksionon pushteti sesa për kalendarin elektoral.

Çështja e 9 nëntorit është më shumë se një debat për datën e zgjedhjeve, është një provë për pavarësinë e institucioneve dhe një pasqyrë e mënyrës sesi pushteti politik ndërhyn në ekuilibrat kushtetues.

Kur çdo vendim merret në funksion të një qëllimi elektoral, atëherë shteti kthehet në instrument të partisë dhe jo të ligjit.

Pyetja që mbetet nuk është vetëm pse u caktua data, por sa kohë do të vazhdojë të funksionojë Shqipëria me këtë logjikë të urgjencës politike që e paraprin drejtësinë

Fjoralba Dizdari Anëtare e Këshillit Kombëtar të Partisë Demokratike, gazetare.