Ramadan Pasmaçiu, shkrimtari me gjuhën e bukur shqipe

Nga Agim Xh. Dëshnica

NË PËRKUJTIM I TË SHKRIMTARIT

Ramadan M. Pasmaçiu, lindi më 26 shkurt 1938 në Berat, u nda nga jeta më 1 nëntor 2021, në Tiranë.

Si shkrimtar ai,  u njoh ndër krijuesit  me mbi 70 vepra. Në vitin 1978, u vlerësua me çmimin  “Migjeni” për romanin “Udhëve të fëmijërisë”. Ka botuar  romanet “Shtjellat e bardha”, “Përtej kohës”, novelat “Dy shokët”, “Leka”,  vëllimin me  tregimet “Kush rron duke shpresuar”, “Serinë me  Përralla të Vërteta” për të gjitha moshat. .Ato shquhen për mjeshtërinë artistike të të shkruarit, për gjuhën e pasur e të figurshme e rëfimin  tërheqës të ngjarjeve. Ne romanin, “Ju flas me zemër të hapur” botuar më 1988, i cili fitoi çmimin e parë.Të gjitha janë tregime humoristike që hynin thellë në realitetin  e përditeshm të atyre viteve. Përshkohen nga një satirë e hollë therrëse për sistemin ekonomik, marrëdhëniet shoqërore dhe politike të pushteti socialit të asaj kohe.

Shkrimtari Ramdan M. Pasmaçiu  u njoh në veçanti me romanin “Flaka e shpresës”, kushtuar 100-vjetorit të Pavarësisë.

Për këtë vepër ai u nderua me dekoratat “Nderi i Qarkut të Beratit”, “Fisnik i qytetit të lashtë” dhe nga qyteti i Prizrenit me dekoratën “Mirënjohje”.

Tregim

“…PERSONI NUK ËSHTË PARAQITUR!”

Nga vëllimi “Ju flas me zemër të hapur”

Sapo vura këmbën në PTT, më shpëtoi padashur një “uf!”. Në çast zbërtheva shpejt e si pakuptuar kopsat e këmishës. Me gjoksin hapur u drejtova në sportel. – Shoqe, ju lutem, merreni këtë lajmthirrje!  Pas kësaj dy gishta me manikyr u zgjatën drejt fletushkës sime dhe, duke e mbërthyer si me pinca, e bënë të më zhdukej nga sytë. … Pashë në sallë një vend të lirë te një stol, ku ishte ulur një grua plakë. U nisa ngadalë të ulesha atje… Plaka, sa më ndjeu pranë, thirri: – Of, ç’plasa! U çova menjëherë, sikur të më kishin pickuar.  “Çfarë plake!” – pëshpërita, tek u largova. – E bëri me qëllim. Ja, si qesh! Çudi e madhe!” U mbështeta pas murit. Në krah kisha një xhaxho.  – Or, po, plasëm! Na u zu fryma. Ç’është kjo kështu! – shfryu plaku. Kujtova se ia shtova unë vapën. U largova edhe nga xhaxhoja. Prapë shkova te sporteli. – Moj shoqe, më duket se po vonohet biseda ime! – Ti, or shok, s’paske punë! – m’u përgjigj sportelistja. – Një më dy e kështu thënke! Prit, s’të pritet!? Desha ta sqaroja. Me siguri po më ngatërronte me ndonjë tjetër. Vetë për herë të parë po i thoshja! Po ndërrova mendje. Ç’ta zgjasja!… Iu afrova dritares, po s’gjeta të lirë asnjë copëz parvaz. Shumë njerëz i kishin vënë gjoksin ajrit, që kërkonte të hynte me forcë nga jashtë. Bëra nja tre hapa djathtas. U gjenda pothuajse puqur me një moshatarin tim, që rrinte në kanatjere e me këmishën në dorën e majtë. Nuk di ç’dreq më shtyu dhe e pyeta: – E, ke ndonjë çikë vapë? – S’qenke në vete! – më tha. – Pse!? – ia prita i habitur. – Nuk shikon që jam bërë ujë?! Ndërkohë nga altoparlanti u dëgjua: – Azizi me Lushnjen, kabina 3! Vrapova brenda. – Alo! M’u përgjigj një zë vajze. – Kush je!? – Asambleja. – Alo! Cila Asamble!? – Asambleja jote. – Siii!? – A-sam-ble-ja jooote! More vesh? – Jo! – Fillove nga shakatë tani?

Mendova: “Unë e kam në Lushnje një kushërirë me emrin Asamble. Mos vallë është ajo, që më flet? Po edhe në është, nga i erdhi radha të dalë në telefon me mua, kur në shtëpinë time janë dy stane njerëz!?… Po, përse ngutem? A mund të më thotë kushërira “Asambleja jote”? – Alo, dëgjo këtu! – Fol! – Ti kushërira ime je, fruta-zarzavateshitësja? – Ore, ç’po flet! Ç’është kjo fruta-zarzavateshitëse, që më zë në gojë!? Apo do që të qaj? Ndjeva se vajza e panjohur përplasi këmbët në kabinë dhe qau vërtet. – Alo! – Urdhëro! – u përgjigj si e trembur dhe duke psherëtirë. Mua më erdhi keq, ndaj ia ktheva butë: – Pse qan, moj xhane, pse qan? – Hajt, hajt, po do ta shikosh ti, do ta shikosh! – ma priti dhe u ngashërye. E, pra, me siguri ishim ngatërruar. – Nga më flet ti? – e pyeta. – Nga do ti të të flas, hë? Nga do? – Moj Asamble, po nxehesh kot, më duket. – Nexhip, shpirti im! – s’u kursye të më thoshte ajo. – Përse më mundon! Mos je zemëruar? – Po ashtu thuaj, de, që do Nexhipin! – Nexhipin, vetëm Nexhipin, sa të jetë jeta! E, a ta bëra qejfin tani? Thuamë, a më do sa të dua? – Po unë s’jam Nexhipi, moj e bekuar! – Ua! Po kush je ti, ore!? – Azizi! Ajo klithi me egërsi: – S’njoh ndonjë Aziz unë! S’kam punë me ty! Hajt, ik që andej! Zhduku! Dola nga kabina. Balli më ishte mbuluar nga djersë të ftohta. Faqet më qenë skuqur prush. M’u duk se ato të shara i kishin dëgjuar të gjithë sa qenë në sallë. Megjithatë, mora frymë thellë, si për t’u çliruar nga tërë ai mundim, dhe shkova e i thashë sportelistes së PPT- së: – Ç’është kjo kështu! S’po marr vesh se ç’ndodh! Pa pyeteni njëherë centralisten, me kë më lidhi? – Me atë që fole! – Po s’fola gjë hiç. Nuk ishte personi që kam kërkuar. Duke parë drejt në sy disa të tjerë, që ishin afruar pranë, tha me të rreptë: – Ndenji në kabinë një orë biri i botës dhe thotë s’fola! Interesant! Çfarë njerëzish ka në këtë dynja! – Dhe, si u kthye nga unë, vazhdoi: – Mos dëshiron të flasësh edhe me ndonjë direkt, or xhan? – Ju lutem, të sqarohemi më parë! – Çdo gjë e sqaruar është. Në do të flasësh me ndonjë tjetër, siç të pyeta, thuaj e mos na mbaj me muhabet, se s’ta kemi ngenë! Nuk e shikon se ç’kallaballëk është!? “Më zuri tani!” – mërmërita dhe prenotova edhe një bisedë të çastit. Pra, m’u desh të paguaja përsëri. S’kisha rrugëdalje. Zura vend në prag të derës. Ndeza një cigare dhe fillova ta pija me nervozizëm.

– Me Asamblenë në Lushnje, kabina 4! – u dëgjua nga altoparlanti. Kaloi para meje me shpejtësi një djalosh kaçurrel e simpatik, që, siç dukej, nuk i kishte më shumë se 20 vjeç. Iu turra pas dhe e ndala, sa pa hyrë në kabinë. – Më falni, – i thashë, – por ndoshta po më thërresin mua! – Me Asamblenë!!!? – Dua të them… – S’kini ç’thoni! – vazhdoi me një ton të atillë, sikur të më kishte zënë me presh në dorë dhe shtrëngoi fort dorezën e derës së kabinës. – Është e qartë që… – More ti, djalë! – ia preva fjalën. – Më marrkeni për fëmijë, hë! Dhe u toroliskeni me mua, si ti e ajo! Po prit, prit pak aty, se ta rregulloj unë! – ma ktheu ashpër, pa respekt, dhe hyri me të shpejtë në kabinë. “Ç’m’u desh që i fola! – u hëngra me vete. – Ja, hajde dhe merru me të tani! Të rri këtu, është rrezik të dalë e të rrihet me mua. Po, po. U pa puna. I kërcyen atij…” Nisa të largohesha me çap të ngadaltë. Asgjë pse më merrte për ndonjë që i venë shtatë. Kryesore ishte të mos bëhej skandal. Forcën nuk do të tregoja unë mu në mes të PTT – së, se nuk isha kalama si ai. Punë e madhe pse s’po bisedoja dot me nënën asaj dite! Kishte ditë të tjera boll… Kur s’pata bërë dot tri hapa, ndjeva simpatikun të më thërriste: – Ej, shoko, shoko! U ktheva nga ai me mendjen top, që po të më qëllonte, do t’ia ndreqja samarin, se fundi i fundit, ç’e keqe e kishte gjetur prej meje! – Si e keni emrin ju? – më pyeti. – Emrin!? – E, pra, emrin. – Po ç’ju duhet emri im!? – Jo, po desha të di mos jeni Azizi. – Po, Azizi jam, dora vetë. Pse!? – Shkoni shpejt në kabinë, se një grua po më fliste “Aziz, Aziz!”. Sabrije e quanin. – Është nëna ime, or burrë i dheut! – iu përgjigja dhe vrapova. – Alo! – Urdhëro, nënë! – Si je, or bir? – Mirë, po ju andej, si jeni? – Ç’të jemi! Na bëre me fjalë me një cucë këtu.  – Çfarë cuce, thua!? – Eu! Ç’më pyet! Se mos e njihja unë. E pashë vetëm kur përplasi telefonin dhe kur doli nga kabina me lot në sy. Iu afrova, e shkreta, t’i qaja hallin, por e pësova si breshka te nallbani. – Alo! – Urdhëro! – Pastaj?  – Na i paskësh dalë në telefon një bagabond e po tallej me të. E pyeta, m’u thaftë gjuha, se ç’qe ai maskara!? Një Aziz, Aziz, – më tha dhe prapë qau. – Alo! – I tregova për ty. I thashë të mos sëkëlldisej, se s’kam asi djali unë, po çoç do të ketë ndodhur! Në mes të bisedës ndërhyri centralistja e krahut tim: – Ti që flet me Lushnjen, minutat mbaruan!

– Po kur kaq shpejt, moj shoqe!? – Doni ta shtyni bisedën edhe tri minuta? – Dua. … Kur mbarova, pashë se Nexhipi po hahej me sportelisten. E tërhoqa lehtas nga krahu. – More ti, vëlla, – i fola, – nuk di në më more vesh! Unë atë çast sikur e ndjeva se do të ishte nëna ime, prandaj të dola para. – Po, mor, byrazer, po; ajo u kuptua. Veç, më fal, se u nxitova ca! – Ju lutem, ju mua! Ai më buzëqeshi. Të dy iu afruam përsëri sportelistes. I thashë asaj: – Sa më duhet të paguaj akoma? – Me kë fole ti? – Me Lushnjen. Ajo mori në dorë lapsin dhe vuri bllokun përpara. Sepse përplasi buzët, kaloi poshtë pështymën dhe më pyeti: – Emrin e plotë mundësisht, që ta shënojmë në dëftesë, Nexhip kush? Qesha paksa, siç qesh im bir kur i fërkoj kokën dhe iu përgjigja me njërën dorë në bel: – Jo, Nexhip, Aziz! Nexhipi është ky! – Dhe i tregova kaçurrelin që ishte bërë tym. – Mos më ngatërroni, ju lutem! Nga centrali kanë lajmëruar që Nexhipi duhet të paguajë, se ka folur gjashtë minuta, e jo Azizi. Më tepër s’di unë. Zgjidheni me njëri – tjetrin vetë!  Unë u gicilova. Nexhipi shqeu sytë. – Kam folur gjashtë minuta!!? Ç’thua, moj shoqe! Unë s’kam folur fare! – Këtu ka një keqkuptim! – ndërhyra, pasi u bëra serioz. – Më takon mua të paguaj! Sa bën biseda? – Si kështu! – u habit sportelistja, duke më marrë të hollat. Simpatiku kaçurrel u bë vrer. – Merrni një herë centralin, po deshët! I thoni se Nexhipi me Lushnjën pret të flasë! Shoqja e sportelit nuk e zgjati. Ngriti receptorin dhe, pasi bëri ç’i kërkuan, e uli përsëri. Por, ama, edhe në central u treguan tepër korrekt. Pa vonesë njoftuan në altoparlant: – Nexhipi me Lushnjen të mos presë! Personi nuk është paraqitur!

Tiranë, 1987

————————

Përgati për botim Agim Xh. Dëshnica