Çfarë ndodh nëse Rusia ndërpret gazin për Europën?

Një goditje e re në tregun botëror të energjisë erdhi pasi Rusia njoftoi pezullimin e furnizimit me gaz për Bullgarinë dhe Poloninë, pasi dy vende refuzuan të paguanin faturat e tyre të gazit në monedhën vendase të Rusisë (rubla).

Reagimi i Rusisë ishte si një tërmet ekonomik që goditi të gjithë Evropën, duke hapur derën për një luftë të re energjetike, ose atë që Evropa e quan “shantazh energjetik”.

Bashkimi Evropian po përpiqet të reduktojë sasinë e humbjeve që vendet evropiane mund të kenë për shkak të vendimit të Rusisë për të ndërprerë furnizimin me gaz për vendet që nuk paguajnë në rubla. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, konfirmoi se blloku e ka marrë parasysh këtë hap dhe është gati për atë skenar dhe po përpiqet të bëjë gjithçka që është e mundur për të siguruar që asnjë vend evropian të mos dëmtohet.

Polonia importon 45 për qind të nevojave të saj për gaz nga Rusia dhe është e lidhur me Moskën me një kontratë afatgjatë me Gazprom. Megjithatë, kjo marrëveshje skadon këtë vit, ndaj Polonia po përgatitet për këtë moment përmes negociatave me vendet e tjera dhe zhvillimit të infrastrukturës së saj për të marrë gazin nga burime joruse.

Bullgaria dhe Polonia importojnë rreth 13 miliardë metra kub gaz çdo vit, që përfaqëson 8 për qind të totalit të importeve evropiane të gazit.

Lidhje e komplikuar

Pyetja që lind pas vendimit të Rusisë për të ndërprerë furnizimin me gaz të dy vendeve evropiane është: Deri ku mund të shkojë përshkallëzimi i Rusisë? A mund të shkojë Moska aq larg sa të ndalojë furnizimin me gaz për të gjitha vendet evropiane?

Përgjigja do të ishte se Moska, nëse vendos për një lëvizje të tillë, do të hyjë në një luftë shkatërruese për veten dhe për ekonominë evropiane, që do të thotë se askush nuk do të dalë fitimtar nga kjo luftë.

Në shifra, Bashkimi Evropian duket se ka lënë mënjanë rreth 35 miliardë euro për të paguar faturat për furnizimet me energji të Rusisë, një situatë që duhet të ndryshojë, sipas presidentit të Këshillit Evropian Charles Michel, i cili theksoi se Bashkimi Evropian do të duhet të heqë dorë nga gazi rus herët a vonë.

Vendet evropiane i paguajnë Rusisë rreth 450 milionë dollarë në ditë për gaz dhe naftë. Evropa e merr gazin e saj përmes tre tubacioneve, të cilat mbulojnë rreth një të tretën e nevojave të Evropës për energji.

Këto shifra tregojnë se sa shumë varet Evropa nga gazi rus, por tregojnë gjithashtu se sa para nga Europa hyjnë çdo ditë në thesarin rus. Nëse këto të ardhura ndalojnë, do të thotë se do të ketë një rënie të ndjeshme të të ardhurave të shtetit, sepse të ardhurat nga shitja e energjisë përbëjnë më shumë se gjysmën e buxhetit të shtetit të Rusisë.

Megjithatë, vende si Gjermania dhe Hungaria po përpiqen të gjejnë zgjidhje për të paguar në monedhën ruse, sepse nuk mund të heqin dorë menjëherë nga gazi rus.

Dilema gjermane

Financial Times ka paralajmëruar se kriza më e keqe energjetike në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore do të ndodhë nëse Rusia ndalon furnizimin me gaz të Gjermanisë.

Çështja gjermane duket më komplekse dhe më e vështira duke pasur parasysh varësinë e lartë të Gjermanisë nga gazi rus, e cila vlerësohet në më shumë se 55 për qind, dhe duke pasur parasysh pozitën e Gjermanisë si ekonomia më e madhe brenda Bashkimit Evropian, dhe si rrjedhim, dëmtimi i ekonomisë së saj do jetë dhe goditje për të gjithë ekonominë e BE-së.

Federata Gjermane e Industrisë (BDI) ka paralajmëruar se pasojat e çdo ndalimi të papritur të furnizimit me gaz rus do të ishin “katastrofike” për ekonominë gjermane. Për më tepër, parashikohet se ekonomia gjermane mund të përjetojë rënien më të madhe në historinë e saj nëse importet e gazit rus do të ndaleshin pa gjetur një alternativë.

Një raport i Institutit të Kielit për Ekonominë Botërore parashikon se një embargo gjermane ndaj importeve të gazit rus do ta shtynte vendin në recesion dhe do të çonte në një rënie prej 2.2 për qind të prodhimit dhe do të kërcënoheshin 400,000 vende pune.

Sipas parashikimeve të të njëjtit institut, ekonomia gjermane do të pësojë humbje prej 230 miliardë dollarësh në 2022 dhe 2023, që është e barabartë me 6.5 për qind të PBB-së gjermane.

Gjermania ka miratuar një plan për të reduktuar gradualisht varësinë e saj nga energjia ruse. Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, importet e qymyrit nga Rusia kanë rënë nga 50 përqind në 25 përqind, importet e naftës nga 35 përqind në 25 përqind dhe importet e gazit nga Rusia kanë rënë nga 55 përqind në 40 përqind. Plani gjerman synon të heqë dorë plotësisht nga importi i energjisë ruse deri në mesin e vitit 2024.

Shpëtimi nga rubla

Katër vende evropiane kanë rënë dakord të paguajnë faturat e energjisë në rubla ruse, ndërsa një raport i Bloomberg zbulon se 10 vende evropiane kanë hapur faturat në rubla për të paguar gazin dhe naftën ruse.

Megjithatë, ndikimi i këtij hapi në vlerën e rublës mbetet minimal, pasi Gazprom tashmë është i detyruar të konvertojë 80 për qind të të ardhurave të tij të huaja në rubla. Prandaj, shumë vlerësime ekonomike e shohin ndërprerjen e furnizimit me gaz nga Polonia dhe Bullgaria si një lëvizje politike për të treguar aftësinë e Rusisë për të imponuar kushtet e saj ndaj vendeve evropiane, veçanërisht përmes kërkesës së Rusisë që vendet evropiane të hapin llogari me Gazprombank, e cila është nën shumë sanksione perëndimore.