Gazeta RD
Në zemër të Shqipërisë, një model shqetësues është shfaqur në korridoret e drejtësisë, duke hedhur hije mbi Strukturën e Posaçme Kundër Korrupsionit (SPAK). I shpallur si një fener shprese në një vend të rrënuar prej kohësh nga korrupsioni, SPAK duket se funksionon nën një vello drejtësie selektive, duke e lidhur forcën e tij prokuroriale më shumë me interesat politike të kryeministrit Edi Rama sesa me parimet e barabarta të ligjit dhe rendit.
Megjithëse ai paraqet një sërë politikanësh të akuzuar si dëshmi të efektivitetit të tij, mungesa e dukshme e njerëzve të afërt të Edi Ramës – qofshin politikanë, familjarë apo lojtarë të fuqishëm ekonomikë – në dosjet e tij flet shumë. Ky zbatim selektiv nuk është vetëm dështim i një institucioni kyç gjyqësor; është simptomë e një problemi më të thellë në politikën shqiptare që kërcënon të prishë kombin nga rruga e tij drejt integritetit dhe drejtësisë demokratike.
E përballur me korrupsionin endemik, Shqipëria nisi një qasje inovative për të luftuar këtë problem duke formuar SPAK. I krijuar nëpërmjet reformave në drejtësi dhe i mbështetur nga parlamenti në vitin 2016, SPAK përbëhet nga një prokurori speciale, një zyrë hetimore kombëtare dhe gjykata të fokusuara në korrupsion dhe krim të organizuar. Kjo nismë, vendimtare për fillimin e bisedimeve të pranimit në BE, synon të luftojë korrupsionin në nivelet më të larta të qeverisë dhe shoqërisë. Megjithatë, edhe pse u krijua me qëllimin e drejtë për të luftuar korrupsionin, tashmë SPAK është në udhëkryqin e ndikimit politik dhe pavarësisë së gjyqësorit, me kryeministrin Edi Rama në qendër të këtyre akuzave.
Që nga marrja e detyrës në vitin 2013, Kryeministri Rama ka ndjekur në mënyrë aktive politika për të përafruar Shqipërinë me standardet e Bashkimit Europian, duke vënë theksin te reformat në drejtësi, administratën publike dhe masat kundër korrupsionit. Administrata e tij bëri përpjekje të dukshme për të luftuar korrupsionin, më e dukshme nëpërmjet krijimit të SPAK. Megjithatë, kohët e fundit, efektiviteti dhe paanshmëria e këtyre përpjekjeve kundër korrupsionit janë bërë objekt debati.
Tendencat autoritare të Ramës kanë bërë që shumë kritikë ta akuzojnë atë për kontrollin e medias, ndikimin në drejtësi dhe konsolidimin e pushtetit brenda partisë dhe qeverisë së tij. Megjithatë, të gjitha këto akuza zbehen në krahasim me ato që pretendojnë se SPAK është kthyer në një mjet politik për Ramën, i përdorur për të eliminuar kundërshtarët politikë. Përzgjedhja e çështjes dhe koha e veprimeve të SPAK-ut ngrenë pikëpyetje në lidhje me aftësinë e tij për të funksionuar si një ent gjyqësor i paanshëm. Kritikët sugjerojnë se veprimet e tij mund t’i shërbejnë një axhende politike në vend që t’u përmbahen parimeve të tij thelbësore të drejtësisë dhe paanshmërisë.
Muajt e fundit ka pasur disa hetime ndaj personaliteteve të larta publike: anëtarë të Partisë Socialiste (Partia e Ramës) që kanë shërbyer si ministra në qeverinë e tij janë hetuar dhe në disa raste janë dërguar në burg. Përveç kësaj, u hetuan edhe figura të caktuara oligarkike. Shumë në Shqipëri i shohin si koka turku për Ramën dhe shërbejnë si alibi kur dalin akuza kundër motiveve të tij politike. Në ditët e sotme, kjo ndodh mjaft shpesh.
Megjithatë, hetimi kundër ish-presidentit Ilir Meta dhe ish-kryeministrit Sali Berisha – të dy liderë partish politike dhe kundërshtarë të njohur të Ramës – ishte ndoshta i tepërt për shpresat e popullit shqiptar. Arrestimi shtëpiak i ish-kryeministrit Berisha ishte një alarm për shumë shqiptarë që dikur kishin shpresa të mëdha te SPAK.
Sa herë që një zyrtar i qeverisë arrestohej apo akuzohej, kryeministri Rama këmbënguli se përgjegjësia e tyre ishte personale. Në fakt, i dha atij një mundësi për të shkarkuar ministrin, për t’u paraqitur si një luftëtar i guximshëm kundër korrupsionit dhe për t’i dhënë publikut një ndjenjë ndryshimi. Por një vështrim më i afërt i listës së ministrave të shkarkuar ngre spekulime se Rama është i paprekur nga këto shkarkime. Përfundimi është se asnjë nga ata në rrethin e tij të ngushtë nuk u hetua, gjë që vë në dyshim standardet e shumta të SPAK.
Veprimet e kryeministrit Rama dhe SPAK-ut kanë edhe një dimension ndërkombëtar. Duke pasur parasysh aspiratat e Shqipërisë për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian, ka një presion të konsiderueshëm të jashtëm për të demonstruar efektivitet gjyqësor. Kritikët argumentojnë se kjo mund të manipulohet nga qeveria për të drejtuar vëmendjen e SPAK-ut drejt rasteve që janë politikisht të përshtatshme dhe që përputhen me këto pritshmëri të jashtme, por që mund të mos jenë çështjet më urgjente brenda vendit. Ky skepticizëm shtrihet në luftën më të gjerë kundër korrupsionit, ku Shqipëria ende renditet dobët në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International. Pavarësisht përpjekjeve të SPAK-ut, lufta e vendit kundër korrupsionit, veçanërisht në pozitat e larta, mbetet një sfidë e rëndësishme.
/flux24
